Formaldehyde (ฟอร์มาลดีไฮด์) คือสารเคมีชนิดหนึ่งที่มีสูตรทางเคมีคือ CH₂O หรือเรียกอีกชื่อว่า เมทานัล (Methanal) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่ง่ายที่สุดในกลุ่มอัลดีไฮด์ มีลักษณะเป็น ก๊าซไม่มีสี ที่มีกลิ่นฉุนเฉพาะตัวและสามารถละลายน้ำได้ดี โดยเมื่อละลายในน้ำมักเรียกว่า ฟอร์มาลิน (Formalin) ซึ่งเป็นสารละลายที่นิยมใช้งานในหลายอุตสาหกรรม
ฟอร์มาลดีไฮด์พบในอุตสาหกรรมใดบ้าง
ฟอร์มาลดีไฮด์ถูกนำมาใช้ในหลากหลายอุตสาหกรรม ได้แก่
- อุตสาหกรรมสิ่งทอและกระดาษ: ใช้ในกระบวนการฟอกย้อมและเพิ่มความคงทนของเนื้อผ้า (ลดการยับย่นของผ้า)
- อุตสาหกรรมเคมี: เป็นวัตถุดิบในการผลิตเรซิน เช่น ยูเรียฟอร์มาลดีไฮด์ (UF) และเมลามีนฟอร์มาลดีไฮด์ (MF) สำหรับทำพลาสติกและกาว
- อุตสาหกรรมไม้และเฟอร์นิเจอร์: ใช้ในการผลิตแผ่นไม้ประกอบ (Particle Board, MDF) เพื่อช่วยยึดติดไม้ให้แน่น
- การแพทย์และเครื่องสำอาง: ใช้ในฟอร์มาลินสำหรับฆ่าเชื้อโรคและเก็บรักษาตัวอย่างชีวภาพ เช่น เนื้อเยื่อ หรืออวัยวะ
- ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดและน้ำยาฆ่าเชื้อ: ใช้เป็นส่วนผสมในน้ำยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
ฟอร์มาลดีไฮด์กับผลกระทบต่อสุขภาพ
ฟอร์มาลดีไฮด์จัดเป็นสารเคมีที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพ โดยมีผลกระทบดังนี้
- ระยะสั้น (Acute Exposure): ระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ, ดวงตา, จมูก และลำคอ อาจทำให้เกิดอาการไอ คลื่นไส้ หรือปวดศีรษะ
- ระยะยาว (Chronic Exposure): การสัมผัสในปริมาณมากและต่อเนื่องอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็ง โดยเฉพาะมะเร็งโพรงจมูกและลำคอ องค์กร IARC (International Agency for Research on Cancer) ได้จัดฟอร์มาลดีไฮด์เป็น สารก่อมะเร็งในมนุษย์ (Group 1 Carcinogen)
การควบคุมและมาตรฐาน
หลายประเทศมีกฎระเบียบควบคุมปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น: สิ่งทอ: ต้องมีปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนด เช่น <75 ppm สำหรับเสื้อผ้าเด็กในสหภาพยุโรป
ISO 14184-1:2011
Textiles — Determination of formaldehyde — Part 1: Free and hydrolyzed formaldehyde (water extraction method) คือการทดสอบเพื่อวัดปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ในสิ่งทอและสิ่งที่เกี่ยวข้องตามมาตรฐานสากล ISO โดยมีชื่อเต็มของวิธีการทดสอบคือ:
รายละเอียดของวิธีการทดสอบ
- วัตถุประสงค์: เพื่อวัดปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ที่สามารถปลดปล่อยได้ (Free และ Hydrolyzed Formaldehyde) ในผลิตภัณฑ์สิ่งทอที่สัมผัสกับน้ำ เช่น เสื้อผ้า ผ้าเฟอร์นิเจอร์ หรือผลิตภัณฑ์สิ่งทอที่อาจมีผลต่อสุขภาพของผู้ใช้งาน
- วิธีการ: ใช้วิธีสกัดด้วยน้ำ (Water Extraction Method) โดยการนำตัวอย่างสิ่งทอมาทำให้สัมผัสกับน้ำกลั่นภายใต้สภาวะที่ควบคุม (เช่น อุณหภูมิและเวลา) จากนั้นทำการวิเคราะห์ปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ที่ปลดปล่อยออกมาในน้ำด้วยวิธีการทางเคมี เช่น Spectrophotometry
- ความสำคัญของการทดสอบ:
- เพื่อประเมินความปลอดภัยของสิ่งทอสำหรับผู้บริโภค เนื่องจากฟอร์มาลดีไฮด์อาจเป็นสารก่อระคายเคืองหรือสารก่อมะเร็งในปริมาณที่สูง
- ใช้เป็นเกณฑ์เพื่อให้เป็นไปตามข้อกำหนดทางกฎหมายในหลายประเทศที่กำหนดปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์ในสิ่งทอ เช่น EU, USA, และญี่ปุ่น
- ขอบเขตการใช้งาน: วิธีนี้ใช้สำหรับการวิเคราะห์ฟอร์มาลดีไฮด์ในผ้าหรือผลิตภัณฑ์สิ่งทอสำเร็จรูปที่ผ่านกระบวนการทางเคมี เช่น การฟอกขาว การย้อม หรือการเคลือบผิว
ผ้าของนิทัสที่ผ่านการทดสอบ ตามมาตรฐาน ISO 14184-1:2011 มีดังนี้
80058 CARL, 80059 ALLAN, 80060 DENTE
ผลิตภัณฑ์ผ่านการรับรอง OEKO-TEX STANDARD 100 หมายความว่าสาร formaldehyde อยู่ในเกณฑ์ที่ปลอดภัยตามระดับที่กำหนด หรือไม่มีตกค้างในปริมาณที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ โดยมาตรฐานนี้กำหนดขีดจำกัดที่เข้มงวดสำหรับสารฟอร์มาลดีไฮด์ โดยเฉพาะในผลิตภัณฑ์ที่สัมผัสกับผิวหนังโดยตรง เช่น เสื้อผ้าเด็กและชุดชั้นใน เพื่อให้มั่นใจว่าปลอดภัยและไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองหรือผลกระทบต่อสุขภาพของผู้บริโภค
ผ้าของนิทัสที่ผ่านมาตรฐาน OEKO-TEX STANDARD 100 คลิก